Najbardziej charakterystyczną cechą gekonów jest ich umiejętność wspinania się na pionowe, gładkie powierzchnie (mogą chodzić po suficie). Zawdzięczają to tworom o funkcji przylg. Końce palców są rozszerzone, a na ich spodniej stronie znajdują się zachodzące na siebie blaszki, pokryte polami, mikroskopijnej (10-100 mikrometrów) wielkości, wyrostków skórnych (na jednym palcu może być milion takich wyrostków). Towarzyszy temu skomplikowana sieć naczyń krwionośnych i włókien nerwowych, które kierują ruchem wyrostków i wykorzystują siły przyciągania powierzchniowego do utrzymania ciała zwierzęcia na pionowej płaszczyźnie. Niektóre afrykańskie gekony posiadają przylgi również na brzusznej stronie ogona.
Gekon - strona brzusznaOgon u gekonów utracił funkcję pomocniczego narządu ruchu, stał się on u niektórych gatunków rezerwuarem tłuszczu, u innych posiada fałdy skórne, umożliwiające lepsze przyleganie im do podłoża i zacierające kontury ciała gekona. Wiele gatunków ma zdolność odrzucania ogona i jego regeneracji.
Gekony wydają głośne dźwięki, często dające się przedstawić sylabami, np. gek-ko (stąd pochodzi nazwa rodziny).
Gekon centkowany, odgłosyNajwiększy gekon Rhacodactylus leachianus z Nowej Kaledonii osiąga 50 cm długości i 800 g masy. Najmniejszy to gekon krągłopalcowy (Sphaerodactylus elegans): ma długość 3,5 cm i waży ok. 2 g. Gekony są szczególnie liczne w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej. Przeważająca większość gatunków prowadzi nocny tryb życia, gdy brak konkurencji ze strony małych jaszczurek, a liczne aktywne nocą bezkręgowce są łatwo dostępną zdobyczą.
Najprymitywniejsza z podrodzin - Eublepharine obejmująca 22 gatunki z sześciu rodzajów występuje w Azji, Afryce i Ameryce Północnej i Środkowej. Charakterystyczne dla nich są ruchome powieki, brak aparatu czepnego na stopach, jaja o skórzanej skorupce. Przynajmniej u części gatunków tej podrodziny o płci zwierzęcia decyduje temperatura w jakiej przebiega jego rozwój zarodkowy (gekon lamparci).
Gekon lamparciPodrodzina Diplodactylinae - występuje wyłącznie w Nowej Zelandii, Australii i Nowej Kaledonii. Obejmuje 15 rodzajów z ok. 98 gatunkami. Większość jajorodna, jedynie nowozelandzkie rodzaje Heteropholis, Hoplodactylus i Naultinus oraz Rhacodactylus trachyrhynchus są żyworodne. Rozwój zarodków w ciele samicy może trwać prawie rok. Owadożerne, jednak przedstawiciele rodzajów Hoplodactylus i Naultinus oprócz bezkręgowców jedzą również nektar i pyłek kwiatowy, a duże Rhacodactylusy z Nowej Kaledonii polują na jaszczurki, pisklęta ptaków i drobne ssaki.
Podrodzina Sphaerodactylinae obejmuje 5 rodzajów i ok. 93 gatunki, których występowanie jest ograniczone tylko do obu Ameryk; gekony małe i bardzo małe, zwykle nie przekraczają 10 cm długości. W rodzaju Ganatodes występuje wyjątkowo u gekonów wyraźny dymorfizm płciowy w ubarwieniu.
Podrodzina Gekkoninae obejmuje 60 rodzajów i przeważającą większość gatunków gekonów na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Trzy gatunki gekonów są partenogenetyczne. Wyjątkowo wśród gekonów trafiają się gatunki o dziennym trybie życia, są to przedstawiciele rodzajów: Phelsuma, Naultinus, Heteropholis, Lygadactylus, Pristurus, Quedenfeldia i częściowo Gonatodes.
Oryginalne barwy i kształty, ciekawa biologia i łatwe do zaspokojenia wymagania większości gatunków czyni z gekonów ulubione zwierzęta hodowane w terrariach.
skopiowane z http://portalwiedzy.onet.pl/7260,,,,gekony,haslo.html
